مشکلاتی که گریبان گیر جشنواره تئاتر فجر است

شهرام کرمی، نویسنده و کارگردان تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا در ارتباط با وضعیت جشنواره تئاتر فجر اظهار داشت: جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر 37 دوره از آن برگزار شده و معرف تئاتر ایران است و به عنوان یک رویداد مهم و بین‌المللی شناخته می‌شود و به‌صراحت می‌توان آن را جزو جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر دنیا قرار دارد. بسیاری از هنرمندان تئاتر با این جشنواره معرفی شدند و آثار بین‌المللی قابل توجهی در این جشنواره شرکت داشتند.

او ادامه داد: برخی از گونه‌های اجرایی در این جشنواره باعث شکل‌گیری جریان تازه‌ای شده که یکی از آنها تئاتر خیابانی است. پس از انقلاب اسلامی جریان شکل‌گیری و فعالیت آن با تئاتر فجر شروع شد و بعد جنبه عمومی پیدا کرد. از این جهت به عقیده من جشنواره تئاتر فجر اتفاقی با اهمیت و سازنده هست چراکه بین هنرمندان از اهمیت خاصی برخوردار است و در سیستم فرهنگی و هنری مسئولان به ارزش آن واقف هستند و عوامل برگزار کننده در هر دوره سعی داشتند یک گام این جشنواره را به سمت جلو سوق دهند.

کرمی اظهار داشت: این جشنواره تئاتر را به سمت مسیر حرفه‌ای پیش می برد و باید جنبه رقابتی آن حذف شود. اگر ما خواهان یک جشنواره با معیارهای بین‌المللی برگزار کنیم رقابت در آن معنا ندارد بلکه جشنواره محفلی برای حضور و ارائه آثار منتخب ایران و جهان باشد.

او تاکید کرد: جشنواره تئاتر فجر باید به مسیری تبدیل شود که آثار نمایشی شرایطی را برای تبادل نظر و گفت‌وگو فراهم کند. اینکه جشنواره را محیطی برای رقابت ببینیم به عقیده من پس از 3 دهه برگزاری ضروری است، هرچند شرایط پذیرش این تفکر در بین برخی از هنرمندان ما وجود ندارد و همچنان هنرمندان ما هر رویداد جشنواره‌ای را به معنی یک رخداد رقابتی می‌بینند.

کرمی ادامه داد: این وجوه رقابت را باید تغییر داد و از جنبه‌های دیگری حس رقابت را ایجاد کرد. باید جشنواره به سمتی برود که معیار ارزش‌های هنری آن غلبه پیدا کند و ما ارزش‌ها را مقایسه کنیم. جشنواره تئاتر فجر ما به تحول نیاز داشت و ساختار فعلی بسیار خوب است.

کارگردان نمایش «خانه خورشید» بیان داشت: جشنواره در هر دوره می‌تواند اتفاقاتی را به تناسب جریان تئاتر کشور شکل دهد، اکنون تئاتر ما توسعه و رشد پیدا کرده تعداد آثار اجرایی بالا رفته نگاه‌ها حرفه‌ای‌تر است و ساختارهای ما باید به سمت تئاتر حرفه‌ای حرکت کند طبیعی است که به مرور به سمت شیوه‌های اجرایی برویم که بتواند در راستای سطح تئاتر کشور باشد.

جشنواره تئاتر فجر را در سکوت برگزار کنیم

پیام دهکردی، کارگردان و بازیگر تئاتر، در ارتباط با وضعیت کنونی جشنواره تئاتر فجر اظهار داشت: کلید برگزاری این دوره جدید جشنواره تئاتر فجر خورده و آرزو می‌کنم این جشنواره باتوجه به تلاش های مداوم برگزار کنندگان به بهترین شکل برگزار شود‌. صحبت من اصلا در مورد این دوره جشنواره تئاتر فجر نیست و بیشتر درمورد رویکرد حاکم بر نگاه جشنواره‌هاست.

وی ادامه داد: سال گذشته این‌ پیشنهاد را مطرح کردم و هنوز بر این اعتقادم پایبند هستم که جشنواره تئاتر فجر باید وارد یک دوران فطرت شود و حداقل برای دو دوره یک فصل پژوهشی، واکاوی و تجزیه و تحلیل، البته نقد دلسوزانه همه ادوار گذشته شود. در آستانه چهارمین دهه برگزاری این جشنواره هستیم و فکر میکنم باید به این فصل و به بلوغ رسیدنش فرصت دهیم و کم و کاستی، نقاط قوت و ضعف ها را بطور دقیق بررسی کنیم.

دهکردی افزود: به عقیده من درحال حاضر این نیاز حیاتی جشنواره هست و اگر این اتفاق بیفتد کمترین اثر مثبت آن این است که برای این هزینه‌هایی که برای برگزاری هر دوره می‌شود می‌توان برنامه‌ریزی دقیقی اعمال کرد و با نیروی بهتر و رویکرد عالی و منسجم تر از همه ادوار، مجددا کارش را آغاز کند.

بازیگر نمایش «مرد بالشی» اظهار داشت: در این سال‌ها متاسفانه آن چیزی که این جشنواره هم به آن مبتلا بوده این است که همانند تمام رخدادهای فرهنگی موجود در کشور است و سیاست‌های جدیدی که صورت گرفته نقد سیاست گذشته را کردند و تمام این‌ها ما را وارد یک فرآیند آزمون و خطا و چرخه کج و پراز معضل می‌کند که مجددا آسیبش را تئاتر ما خواهد خورد.

پیام دهکردی تصریح کرد: به عقیده من اگر حداقل دوسال این جشنواره در سکوت برگزار شود اتفاق بزرگی است. البته این استدلال هم وجود دارد که چون این جشنواره مهمترین و بزرگترین رخداد تئاتری کشور است اگر این را هم خاموش و ساکت کنیم تئاتر ما آسیب می‌بیند اما با ایمان می‌توانم بگویم تئاتر الان حداقل با اتفاقاتی که در این سال‌های اخیر برایش افتاده رشد کرده و آسیب نمی‌بیند و این نگاه جشنواره‌ای اندکی باید کاهش پیدا کند و بیشتر به اجراهای عمومی و ارتقای سطح کیفی و محتوای آثار بپردازیم و اگر این اتفاق‌ها صورت گیرد جشنواره در آینده می‌تواند ویترینی باشد که برآیند آثار ناب و برگزیدگانی باشد که در هر سال اجرا می‌شود.

بازیگر «گاندو» درباره دبیر این دوره جشنواره تئاتر فجر افزود: نادر برهانی مرند امسال تصمیماتی گرفته و تغییراتی را اعمال کرده و به نظر من تغییرات مثبتی هست و اگر در مورد تبیین آن خودش صحبت کند بهتر است.

همچنین او تاکید کرد: در حال حاضر تئاتر ما برای تعالی و پیشرفت در بزنگاهی قرار دارد که نیازمند یک سری رفتار عقلایی و تصمیمات خردمندانه است.

پیام دهکردی در پایان بیان داشت: فکر می‌کنم مسئولین حوزه فرهنگ باید این نگاه سطحی را که صرف نگاه شورمندی که جشنواره ها و هیجان های آن دارد را اندکی برای مقطعی خاموش کنند که ان‌شاءالله مقداری نگاه خردمندانه روی فضای فرهنگی کشور حاکم شود و اگر این اتفاق رخ دهد می‌تواند باعث شود زیر ساخت‌هایی صورت گیرد که زمانی دوره مدیریتی مسئولی‌به اتمام رسید فرد بعدی ادامه دهنده آن زیر ساخت‌ها باشد و اینگونه آینده پر امیدتری خواهیم داشت.

جشنواره تئاتر فجر مشکل اساسی دارد

شهرام گیل‌آبادی، کارگردان و مدیرعامل خانه تئاتر، در رابطه با وضعیت جشنواره تئاتر فجر گفت: به طور کلی جشنواره ها کارکرد خودشان را دارند اما اگر جشنواره‌ای در فرهنگ و اقتصاد رشته ای مانند تئاتر توان اثرگذاری در پیش برد یک استراتژی  نداشته باشد در واقع دچار انسداد استراتژیک هست.

وی ادامه داد: زمانی که به مرورِ جشنواره های کشور خودمان می پرداختم؛ متوجه شدم درصد حمایت از تئاتر در بودجهِ تعریف شده؛ بسیار رقم پائینی است. یعنی ما اصل و فرآیند را رها کردیم و درواقع بیشتر از آن که از خود تئاتر حمایت اقتصادی کنیم بیشتر به جشنواره‌ها این توجه را نشان می‌دهیم.  در کل تئاتر ما اقتضاعی است و به گونه‌ای نیست که توجهی به روند و یا استراتژی به تولید فکری کشور داشته باشد. دلیل آن هم این است که اساسا این جشنواره زدگی را در تئاتر ایران برای خودم هنوز معنایی پیدا نکردم جز اینکه درحال حاضر تئاتر را به سمت یک فضای دستی و بدون برنامه پیش می‌بریم.

مدیرعامل خانه تئاتر بیان داشت: جشنواره‌ها به نسبت امکاناتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد عملکرد  متفاوتی  دارند. گاهی اوقات جشنواره‌ها تاثیر به سزایی در فرایند شکل گیری تولید فرهنگ از طریق تئاتر در سال ندارند و تمام ذهنیت را به مسیر جشنواره ای سوق می دهند. در صورتی که باید به سمت مردمی بودن بروند، چون هدف اثرگذاری بر روی جامعه و مردم است. به عقیده من جشنواره‌های ما از پایه و اساس دچار مشکل هستند.

او در ادامه اظهار داشت: دبیر جشنواره تئاتر فجر این قدرت را که توانایی عملیاتی کردن پیشنهادهای استراتژیک را داشته باشد ندارد، بنابراین در وهله اول تئاتر باید تکلیفش را باخودش مشخص کند.

گیل‌آبادی تصریح کرد: دبیر جشنواره نادر برهانی مرند در این بخش که با یک چارچوب پیش می رود موفق عمل کرده اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این نظر من در حوزه سیاست‌گذاری و تعریف استراتژیک باید به سمت عملیاتی شدن حرکت کند. چون ما نسبت به تئاتر و چارچوب کلی و سیستم تئاتری کشور دچار مشکل هستیم، از آنجایی که جشنواره ها جدای از سیستم کلی نیستند پس نمی توانیم پیشنهاد استراتژیک برای جشنواره تئاتر بدهیم و اگر پیشنهادی هم هست باید به صورت اجرایی باشد و زمانی که مشکل کلی در حوزه برنامه ریزی تئاتر داریم پیشنهاد اجرایی هم به جشنواره تئاتر کارکرد ندارد.